Die renoster is die grootste lewende landsoogdier met die uitsondering van die olifant. Daar bestaan tans vyf spesies renosters wêreldwyd: drie spesies in Asië en twee in Afrika. Albei spesies van Afrika, naamlik die witrenoster en die skaarser swartrenoster, is ook inheems aan Suid-Afrika. Die meeste renosters is bedreigde spesies.
Renosters word veral gekenmerk deur die horings wat aan die voorkant van hul kop groei. Die horings bestaan uit keratien, dieselfde materiaal as menslike naels en hare, maar word in sommige lande fyngemaal en in tradisionele medisyne gebruik. Daar is dus 'n groot aanvraag na renosterhoring, en per gewig kan dit dieselfde prys as goud op die swartmark haal. Suid-Afrika het tans 'n baie groot probleem met renosterstropery, en honderde renosters word jaarliks onwettig vir hul horings gejag.[1]
Die naam renoster kom via Latyns vanaf die Grieks ῥῑνόκερως (rhinokeras), wat 'n samestelling van ῥῑνο (rhino) betekende "neus" en κέρας (keras) betekende "horing" is. In Nederlands word daar dan deesdae wel van 'n "neushoorn" gepraat. Dit is 'n leenvertaling van die oorspronklike Griekse woord. Net soos in die geval met kameelperd het Afrikaans die outydse Latynse benaming behou, terwyl moderne Nederlands 'n nuwe naam vir die dier gekry het.[2]
Daar heers 'n mate van onsekerheid oor waar die name wit- en swartrenoster vandaan kom, aangesien daar byna geen kleurverskil tussen hulle is nie. Een algemene verklaring is dat die Afrikaanse/Nederlandse naam wat destyds vir die witrenoster gebruik is die wye/wijderenoster was. Dit sou na die grasvretende witrenoster se wye bek verwys het. Die Engelse sou dan hierdie wyd foutiewelik as white vertaal het, en dit sou dan weer op sy beurt in Afrikaans vertaal word as witrenoster.[3] Die swartrenoster sou dan die teenoorgestelde van die witrenoster wees.
Hierdie verklaring word egter betwis, en daar is geen duidelike antwoord te vinde nie.[4] Die gebruik van "wyd"- of "wydbek"-renoster is nêrens in 18e en 19e eeuse Nederlandse geskrifte aan die Kaap opgeteken nie. As dit 'n algemene naam vir die dier was sou mens verwag het dat dit ten minste êrens genoem word. In Engels is die naam white rhinoceros vir die eerste keer in 1798 opgeteken, en van die begin af was daar bespiegelings oor die naam se oorsprong. Daar is 'n hele reeks verduidelikings wat oor die volgende eeu voorgestel is, onder meer dat die witrenoster moontlik effens ligter as die swartrenoster is; die swartrenoster se vel is met mis en modder besmeer wat hom 'n swart voorkoms gee, of die witrenoster se horing is ligter gekleurd aan die binnekant.[3][4] Die teorie dat white rhinoceros 'n korrupsie van 'n Afrikaanse woord is, is eers in 1930 geopper en het aanvanklik nie veel aanhang geniet nie, maar is in die 1950's gepopulariseer. Dit is dus net een van etlike teorieë.[4]
Die renosterfamilie (Rhinocerotidae) is herbivore wat gekenmerk word deur hulle aansienlike grootte (meer as 'n ton in gewig), 'n dik beskermende vel van 1,5 – 5 cm dik, betreklike klein breinvolumes (500 – 600 g) in vergelyking met hul liggaamsgrootte, en die teenwoordigheid van een of meer groot horings vooraan hulle koppe.
Die gemiddelde gewig van volwasse renosters wissel van 700 – 800 kg vir die kleinste spesie, die Sumatraanse renoster, tot meer as 2000 kg vir die Wit- en Indieserenosters. Die grootse witrenosters weeg in die omgewing van 3600 kg. Die renosterbulle is gewoonlik swaarder as die koeie.
Sommige spesies, soos die wit- en Indieserenosters eet meestal gras, terwyl ander spesies, soos die swart- en Sumatraanse renosters oorwegend blare eet. Renosters het nie voortande wat gebruik word om plantmateriaal mee af te byt nie, maar gebruik eerder hul lippe om kos mee te pluk. Hulle lippe het dan ook kenmerklike vorme, met grasvretende renosters wat plat breë lippe het wat goed werk om gras mee te pluk, en blaarvretende renosters wat skerper gepunte lippe het.
Die renosters in Suid-Afrika (wit- en swartrenosters) asook die Sumatraanse renoster het almal twee horings. Die voorste horing is aansienlik groter as die agterste een. Ander spesies, soos die Indiese- en Javaanse renoster het egter slegs een horing.
In die moderne era is daar vyf renosterspesies: die witrenoster en swartrenoster in Afrika, en die Javaanse renoster, Sumatraanse renoster en Indiese renoster in Asië.
Daar is talle uitgestorwe spesies, soos die Wolhaarrenoster en die drie spesies Aceratherium.
Die omgewingsjoernaliste, Bonné du Bod, is die vervaardiger en aanbiedster en die filmmaker, Susan Scott, is die regisseur van die bekroonde dokumentêre rolprent, Stroop (rolprent), wat handel oor die Suid-Afrikaanse renosterstropery-krisis.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Renoster.
Wikispecies het meer inligting verwant aan: Renoster
Die renoster is die grootste lewende landsoogdier met die uitsondering van die olifant. Daar bestaan tans vyf spesies renosters wêreldwyd: drie spesies in Asië en twee in Afrika. Albei spesies van Afrika, naamlik die witrenoster en die skaarser swartrenoster, is ook inheems aan Suid-Afrika. Die meeste renosters is bedreigde spesies.
Renosters word veral gekenmerk deur die horings wat aan die voorkant van hul kop groei. Die horings bestaan uit keratien, dieselfde materiaal as menslike naels en hare, maar word in sommige lande fyngemaal en in tradisionele medisyne gebruik. Daar is dus 'n groot aanvraag na renosterhoring, en per gewig kan dit dieselfde prys as goud op die swartmark haal. Suid-Afrika het tans 'n baie groot probleem met renosterstropery, en honderde renosters word jaarliks onwettig vir hul horings gejag.
Los rinocerótidos (Rhinocerotidae, del griegu ρινός (rinós), "ñariz" y κερος (keros), "cuernu"), conocíos col nome de rinocerontes, son una familia de mamíferos placentarios del suborde ceratomorfos perteneciente al orde de los perisodáctilos.
Anguaño esisten cinco especies: el rinoceronte blancu y rinoceronte negru n'África; y el rinoceronte de Java, rinoceronte de la India y rinoceronte de Sumatra n'Asia. Según la clasificación d'estáu de caltenimientu iguada pola Unión Internacional pal Caltenimientu de la Naturaleza, les especies de rinocerontes de Java, Sumatra y negru atópase en "peligru críticu"'; el de la India ta en "peligru", y el blancu considérase "vulnerable".
N'español, amás del términu rinoceronte, esiste la pallabra abada[1] pa denominar a estos animales. Proveniente del portugués abada, que s'usa pa designar a la fema del rinoceronte, anguaño'l so usu ye llindáu.
La pallabra "rinoceronte" (ρινόκερος) provien de los términos griegos rhino (ñariz) y kera (cuernu), y significa lliteralmente "ñariz cornuda" y alude a los carauterísticos cuernos nel focico, que son amás un valoráu troféu y la razón principal de la so caza. A diferencia de los cuernos d'otres especies, como los antílopes, los de los rinocerontes nun tienen un nucleu óseu, sinón que tán fechos de queratina, la mesma sustanza que forma los pelos y les uñes nel restu de mamíferos. Los dos especies africanes y el rinoceronte de Sumatra tienen dos cuernos, ente que l'Indiu y el de Java tienen solo unu.
La familia de los rinocerontes caracterizar pol so gran tamañu, siendo de les poques especies consideraes como megafauna esistentes güei día, xuntu con elefantes y hipopótamos; toles especies pueden devasar a lo menos la tonelada de pesu. Toos son herbívoros, y tienen una piel grueso y resistente, d'ente 1,5 y 5 cm de grosez, formada por capes superpuestes de coláxenu. Tienen celebros relativamente pequeños pal so tamañu corporal (ente 400 y 600 g). Anque s'alimenten polo xeneral de fueyes, la so capacidá de lleldar l'alimentu nel colon déxa-yos sobrevivir consumiendo materia vexetal más maderiza, como raigaños y cañes, de ser necesariu. Al contrariu qu'otres especies de perisodáctilos, les especies africanes de rinocerontes nun tienen dientes na parte frontera de la boca, emplegando pa mazcar unos potentes premolares y molares pa entartallar l'alimentu d'orixe vexetal.[2] La fórmula dental varia d'especie a especie, pero polo xeneral ye: Plantía:Dentition2
Los rinocerontes tienen un agudu sentíu del olfatu y un oyíu sensible, pero bien mala vista. La so esperanza de vida máxima ye d'unos 60 años. El llargor de la cabeza y el cuerpu ye de 240 a 315 cm nel rinoceronte de Sumatra y de 335 a 420 cm nel rinoceronte blancu. El pesu, que ye de 800 kg nel rinoceronte de Sumatra, puede llegar a los 3.600 kg nel rinoceronte blancu considerándolo'l segundu animal más grande terrestre dempués del elefante.
Toles especies son perisodáctilas; esto ye, tienen un deu central más desenvueltu en cada pata, que los sirve de sofitu principal, y dos deos menores a los llaos. Eso da a les sos buelgues el carauterísticu aspeutu d'un as de trébole. Nel casu del rinoceronte blancu y del indiu, los machos adultos son enforma mayores que les femes, pero nes demás especies machos y femes tienen un tamañu similar.
Los rinocerontes tienen una visión escasa, anque son capaces d'estremar a una persona inmóvil hasta unos 30 m de distancia. Los güeyos tán asitiaos a entrambos llaos de la so cabeza. El so oyíu ye bien finu, y les oreyes son de tipu tubular, moviéndose rápido na direición d'onde provien el soníu. Pero'l so sentíu más desenvueltu ye'l olfatu; la cantidá de texíu olfativo nel focico supera al tamañu del celebru.
Tolos rinocerontes son herbívoros y precisen una gran cantidá d'alimentu diario pa caltener el so gran volume. Pueden tolerar alimentos relativamente altos en fibra na so dieta, gracies a la capacidá de la so colon de lleldar y dixerir el texíu vexetal maderizu, pero prefieren partes más nutritives y blandies cuando les hai disponibles. Los dos especies africanes de rinoceronte perdieron los dientes fronteros, y anque les especies asiátiques caltienen incisivos (y el rinoceronte de Sumatra inclusive caninos), estes pieces afixéronse más pa engarrar que pa l'alimentación. Sicasí, cada especie afíxose al consumu d'un tipu de materia vexetal. El rinoceronte negru tien un llabiu cimeru prensil qu'utiliza pa romper los estremos de les cañes de les plantes maderices. El rinoceronte blancu, sicasí, cunta con un craniu allargáu y unos llabios anchos qu'utiliza pa pastiar les yerbes curties. El rinoceronte indiu tamién tien un llabiu cimeru prensil, qu'usa pa llograr yerbes altes y pequeños parrotales. Tanto'l rinoceronte de Java como'l de Sumatra, de cutiu balten pequeños árboles pa comese les sos fueyes y biltos,y toles especies sacante'l blancu inclúin dellos frutos na so dieta. Tolos rinocerontes beben casi a diariu, pero en condiciones grebes pueden sobrevivir ente cuatro o cinco díes ensin beber. El rinoceronte indiu pasa grandes periodos na agua, mientres les especies africanes suelen preferir valtar na folla. Magar l'agua enfrescar, la folla protexer contra les picadures de mosques y otros inseutos.
Les femes del rinoceronte blancu y l'indiu empiecen los sos ciclos sexuales alredor de los cinco años d'edá, y paren les sos primeres críes ente los seis y los ocho años. Les femes del rinoceronte negru, que son más pequeñes, son fértiles un añu antes. Por norma xeneral, toles especies tienen una sola cría por partu, anque la presencia de dos mames llevó a especular sobre la posibilidá de xestación de dos críes en casos escepcionales. L'intervalu ente socesives procreaciones ye, a lo menos, de veintidós meses, anque lo normal ye que varie ente los dos y los cuatro años. Les críes son pequeñes al nacer, pesen unos 65 kg nos casos del rinoceronte blancu ya indiu y 40 kg nel rinoceronte negru, y pueden siguir el pasu de les sos madres trés díes depués de nacíos.
Los machos algamen la capacidá de procrear ente los siete y los ocho años d'edá, pero nun suelen reproducise siquier hasta los diez años. Una particularidá de los rinocerontes ye que los testículos nun baxen al escrotu, y el pene, cuando ta retraído, ta dirixíu escontra tras. Les femes tienen dos mames asitiaes ente los dos pates traseres. Les nacencies producir en cualquier mes del añu, pero nel casu de los rinocerontes africanos les nacencies producir en mayor númberu ente'l fin de la estación lluviosa y mediaos de la estación seca.
El rinoceronte ye un animal solitariu y territorial. Por regla xeneral solo hai asociación ente una madre y la so cría menor, y los machos adultos de toles especies solo acomúñense temporalmente con femes en dómina de celu. Ente los rinocerontes blancos, y dacuando nos indios, los animales inmaduros formen pareyes, y dacuando constitúin grupos más numberosos. El rinoceronte blancu ye'l más sociable de los cinco especies, y les femes ensin descendencia axúntense dacuando y acepten la compañía d'unu o más animales neñones, pudiendo formase grupos persistentes d'hasta siete individuos.
Tanto machos como femes muévense siempres nes mesmes zones o territorios, que varien en tamañu según la especie y el xéneru (de 9 a 15 km les femes de rinocerontes blancu ya indiu, de 3 a 90 km les de rinoceronte negru), y que marquen de forma olfativa por aciu les sos fieces y la so orina. Les fieces son depositaes y depués esvalixaes a coces. Cuando patrullen rexones estremeres de los sos territorios, mean con relativa frecuencia. En toles especies los territorios de les femes asolápense estensamente y nun hai ente elles nicios de territorialidad. Anque, mientres les femes del rinoceronte blancu suelen tener contactos amistosos estregándose les ñarices, les del rinoceronte indiu respuenden xeneralmente con agresividá a cualquier proximidá. Los machos, sicasí, tienden a enfrentase con cualesquier otru machu qu'invada'l so territoriu. De la mesma, tantu'l rinoceronte blancu como l'indiu respuenden frecuentemente con acometíes agresives cuando se-yos fadia, pero bien de cutiu les sos cargues nun son más qu'acometíes ciegues destinaes a estornar al intrusu.
Nos sos enfrentamientos, los rinocerontes repiten los mesmos xestos una y otra vez hasta qu'unu d'ellos ríndese. Los animales engarraos apierten los cuernos unu contra otru y embúrriense; nun suelen cargar unu contra otru, tal como faen otros mamíferos dotaos de cuernos, una y bones la masa combinao de dambos bastaría pa entartalla-yos el craniu o parti-yos el pescuezu nel momentu del impautu. Rematáu'l conflictu, el machu dominante proclama la so supremacía espulsando una alborada d'orina pulverizada ente que'l machu subordináu retírase. El dueñu d'un territoriu que resulte vencíu dexa de marcalo con orina y d'esparder los sos escrementos, y asume la condición de machu subordináu.
La llonxevidá de los rinocerontes varia de los trenta y dos años del rinoceronte de Sumatra a los cuarenta y cinco años del rinoceronte blancu ya indiu, anque pueden vivir hasta los sesenta años, o más.
== Diversidá Toles especies tienen 82 cromosomes (númberu diploide, 2n, por célula), sacante los rinocerontes negros, que tienen 84. Sía que non, ye la mayor cantidá de cromosomes conocida en cualquier mamíferu.
Los cinco especies vives subdividir en cuatro xéneros:
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Ceratotherium_simum_kwh_2.jpg")
El rinoceronte blancu o rinoceronte de quexal cuadráu (Ceratotherium simum) ye, tres l'elefante, el mayor de los animales terrestres entá esistentes nel mundu, xuntu col rinoceronte indiu, que ye comparable en tamañu, y dellos exemplares machu de delles especies de hipopótamu. Esisten dos subespecies del mesmu; nel 2005, Sudáfrica yera'l mayor hábitat natural de la primera d'elles, el rinoceronte blancu del sur (Ceratotherium simum simum), con una población de 20150 exemplares, lo que convierte al rinoceronte blancu na especie de rinoceronte más abondosu del mundu.
El rinoceronte blancu tien un cuerpu compacto y grande, y una cabeza proporcionalmente mayor que la de les demás especies, pescuezu curtiu y un pechu más anchu. Puede devasar les 3 t, suel midir de 3,35 a 4,2 m de cabeza a cola, y mide en cruz ente 150 y 185 cm. El mayor exemplar midíu pesaba unos 3.600 kg. Presenten dos cuernos sobre'l morru; el frontal ye mayor que'l posterior, y suel midir unos 90 cm de llargu, anque puede algamar los 1,5 m nos exemplares de mayor tamañu. El rinoceronte blancu tien na nuca una especie d'abultamientu que correspuende al insertamientu del lligamentu que soporta'l pesu de la so impresionante cabeza. Los anchos llabios del rinoceronte blancu déxen-y dar grandes canilaes nes plantes non maderices, colo que suplen la so falta d'incisivos. Suelen alimentase de yerba curtio y matojos.
A pesar del so nome, el color de la piel de los rinocerontes blancos ye en realidá principalmente gris, en tonalidaes que pueden incluyir del marrón amarellentao hasta'l gris piedra. El tracamundiu nel nome provien d'una mala traducción: como los primeros exemplares fueron reparaos en Sudáfrica, el nome orixinal n'inglés (white rhino) tomar del nome en Afrikáans wyd, qu'en realidá nun significa "blancu"' (white), sinón "anchu"; la forma de la boca yera la principal manera d'estremalo del rinoceronte negru, que la so boca nun ye ancha y cuadrada, sinón estrecha y picuda.
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Ostafrikanisches_Spitzmaulnashorn.JPG")
Anque'l nome de los dos especies africanes escoyer pa estremales, en realidá resulta bien confusu, una y bones dambes presenten prácticamente'l mesmu color de piel, igual al del restu d'especies de rinoceronte esistentes na actualidá. Esisten cuatro subespecies de rinoceronte negru. La más numberosa ye'l rinoceronte negru del Centro-Sur (Diceros bicornis minor), qu'en tiempos s'estendía dende'l centru de Tanzania escontra'l sur, al traviés de Zambia, Zimbabue y Mozambique, hasta'l norte y l'este de Sudáfrica. El rinoceronte negru del Suroeste (Diceros bicornis bicornis) ta meyor afechu a les sabanes desérticas y semidesérticas de Namibia, el sur d'Angola y l'oeste de Botsuana y Sudáfrica. El rinoceronte negru del este (Diceros bicornis michaeli) habita principalmente en Tanzania, y el rinoceronte negru del oeste (Diceros bicornis longipes) foi declaráu estinguíu en 2011.[4]
Un rinoceronte negru adultu mide ente 147 y 160 cm d'altor hasta'l llombu, y ente 3,3 y 3,6 m de llargor.[5] Los adultos pesen ente 800 y 1400 kg, pudiendo llegar escepcionalmente a los 1820 kg; les femes suelen ser de tamañu inferior a los machos. Presenten dos cuernos sobre'l focico, fechos de queratina. El frontal suel midir unos 50, anque en casos escepcionales puede llegar a los 1,4 m. Dacuando pueden desenvolver un tercer cuernu nuna posición más atrasada, siempres inferior a los dos anteriores. El rinoceronte negru ye más pequeñu que'l blancu y tien una boca apuntiada, en llugar d'ancha y plana. A diferencia del so pariente africanu, aliméntase principalmente de parrotales y fueyes baxes d'árboles en llugar de camperes y matojos; eso dexa a dambes especies coesistir nun mesmu hábitat ensin competir polos recursos naturales. Ye conocíu por ser violentu y peligrosu, pos munches persones morrieron polos sos ataques.
Por cuenta de el so tamañu, el rinoceronte adultu ye presa imposible pero les sos críes desdexaes seríen víctimes fáciles de los lleones ya hienes, o, más estrañu, de los cocodrilos.
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Panzernashorn2004.jpg")
El rinoceronte indiu o gran rinoceronte unicorniu (Rhinoceros unicornis) tuvo'l so hábitat natural n'árees dende Paquistán hasta Birmania (llegando inclusive hasta China), pero anguaño, y por cuenta de l'acción del home, solo puede atopase en llibertá en delles árees de Nepal y Assam, na India, nes zones de praderíes y montes que formen les llombes al sur del Himalaya.
El rinoceronte indiu tien una piel grueso, de tonu plateado, que forma grandes plegues sobre'l so cuerpu, dándo-y un aspeutu entá más acorazáu qu'el d'otres especies de rinoceronte. El so tamañu ye comparable al del rinoceronte blancu africanu. Los machos adultos son mayores que les femes, pesando ente 2200 y 3000 kg, mientres éstes pesen unos 1.600 kg; El mayor exemplar que se midió pesaba unos 3500 kg. Los machos adultos miden ente 1,7 y 2 m d'altor y hasta unos 4 m de llargor. El rinoceronte indiu tien un solu cuernu, que puede midir ente 20 y 100 cm.
El rinoceronte de Java (Rhinoceros sondaicus) ye una de les especies de mamíferos más rares y en mayor peligru d'estinción del mundu.[6] Según estimaciones del 2002, tan solo queden unos 60 en llibertá, partíos en pequeñes comunidaes en Java (Indonesia) y Vietnam. De toles especies de rinocerontes, la de Java ye la menos conocida. Estos animales prefieren les selves tropicales trupes, les zones de yerbes altes y llechos de calces pluviales con grandes estensiones de marismas. Anque en tiempos tuvieron estendíos por toa Asia, na década de 1930 yá fueren cazaos hasta la estinción na India, Birmania, Malasia y Sumatra, debíu principalmente a les supuestes propiedaes melecinales del so cuernu y la so sangre.
Al igual qu'el so pariente cercanu, el rinoceronte indiu, el rinoceronte de Java tien un solu cuernu, y la so piel forma grandes plegues en pescuezu, llombu y cuartos traseros, dándo-y un aspeutu bien acorazáu. El cuerpu d'un machu adultu puede midir ente 3,1 y 3,2 m de llargu, y ente 1,5 y 1,7 m d'altor. Los adultos pueden variar nel so pesu dende los 900 hasta los 1.400 kg,[7] o de 1.360 a 2.000 kg,[8] según les fontes. El cuernu d'un machu adultu puede llegar a los 26 cm, ente que les femes nun tienen cuernu.[8]
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Sumatran_Rhinoceros_-_Rapunzel.jpg")
El rinoceronte de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis) ye la más pequeña de les especies de rinoceronte esistentes, según la más peluda, lo que-y dexa sobrevivir a gran altitú en Borneo y Sumatra. Por causa de la caza furtiva, el so númberu baxó pasu ente pasu, y ye unu de los mamíferos más raros y en mayor peligru d'estinción, con tan solo unos 300 exemplares vivos en llibertá.
Un rinoceronte de Sumatra adultu suel midir unos 1,3 m d'altor hasta la cruz, con un llargor d'ente 2,4 y 3,15 m y un pesu rondando los 700 kg, anque l'exemplar más grande enxamás midíu llegaba a la tonelada. Al igual que les especies africanes, tien dos cuernos, el mayor na parte frontera (de 25 a 79 cm), y el menor detrás, de normal de menos de 10 cm. Los machos tienen cuernos enforma mayores que los de les femes. El pelo puede ser trupu (sobremanera nes críes), o escasu. El color del pelo y la piel ye d'un marrón acoloratao. El cuerpu ye curtiu, con pates gordoses, y tamién tienen unos llabios prensiles.
Los miembros de la familia Rhinocerotidae estremar d'otros perisodáctilos a principios del Eocenu: atopáronse fósiles de Hyrachyus eximus nel norte d'América fechaos nesi periodu. Esti pequeñu antecesor ensin cuernu paecía más un tapir o un caballu pequeñu qu'un rinoceronte. Mientres el final del periodu Eocenu desenvolviéronse tres families, dacuando incluyíes na superfamília Rhinocerotoidea: Hyracodontidae, Amynodontidae y Rhinocerotidae.
Los Hyracodontidae, tamién llamaos "rinocerontes corredores", presentaben adaptaciones enfocaes escontra la velocidá en carrera, y paeceríense más a los caballos qu'a los actuales rinocerontes. Los hyracodontidos más pequeños teníen el tamañu d'un perru mediu; el mayor, el Indricotherium, desprovistu de cuernos, créese que sería'l mayor mamíferu terrestre en triar el planeta, con siete metros d'altor, diez de llargor, y pesando unes 15 t. Como les xirafes, alimentar de les fueyes de los árboles, y estendióse por tol continente euroasiático mientres el Eocenu mediu hasta'l Miocenu inicial.
La familia de los Amynodontidae, tamién conocíos como "rinocerontes acuáticos", esvalixar por tol norte d'América y el continente euroasiático dende l'Eocenu tardíu hasta'l Oligocenu inicial. Los amynodóntidos yeren similares a los hipopótamos n'ecoloxía y apariencia, habitando ríos y llagos, y compartiendo con ellos la mayoría de les sos adaptaciones a la vida acuática.
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Teleoceras_fossiger.jpg")
La familia de la que formen parte tou los rinocerontes modernos, Rhinocerotidae, apaeció per primer vegada nel Eocenu tardíu en Eurasia. Los primeros miembros de la familia yeren pequeños y numberosos; a lo menos 26 xéneros vivieron en Eurasia y América del Norte, hasta qu'una folada d'estinciones nel Oligocenu mediu acabó cola mayoría de les especies menores. Sicasí, sobrevivieron dellos llinaxes independientes, como los Menoceras, un rinoceronte del tamañu d'un gochu con dos cuernos asitiaos a un llau y otru de la cabeza, o'l Teleoceras norteamericanu, de piernes curties y cuerpu gordosu, que vivió fai 5 millones d'años. Los últimos rinocerontes del continente americanu escastar nel Pliocenu.
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Wooly_rhinoceros.jpg")
Créese que los rinocerontes modernos esvalixar por Asia a partir del Miocenu. Dos especies sobrevivieron a la glaciación más recién y habitaron n'Europa hasta fai apenes 10.000 años. El rinoceronte lanudo (Coelodonta antiquitatis) apaeció en China fai un millón d'años, y llegó a Europa fai unos 600.000. Xuntu col mamut lanudo, sobrevivió a la última glaciación, y dambos fixeron numberosos en Eurasia, pero finalmente fueron cazaos hasta la estinción polos primeros seres humanos. Otra especie de rinoceronte de gran tamañu, el Elasmotherium sibiricum, conocíu tamién como'l "unicorniu xigante", midía dos metros d'altor, cinco de llargor y pesaba unes 5 t, cuntaba con un enorme y únicu cuernu y podía correr como un caballu.
De les especies entá esistentes, el rinoceronte de Sumatra ye la más arcaica, con unos 15 millones d'años d'antigüedá. Taba emparentáu de cerca col rinoceronte lanudo, pero non con nenguna otra de les especies actuales. El rinoceronte indiu y el de Java son parientes cercanos, miembros d'un llinaxe de rinoceronte asiáticu más recién, aniciáu fai ente 2 y 4 millones d'años[9]
L'orixe de los dos especies de rinocerontes africanes actuales puede atribuyise a un ancestru común, el Ceratotherium neumayri, de finales del Miocenu. Dambos llinaxes dixebrar a principios del Pliocenu, cola apaición de fósiles del más probable antecesor del rinoceronte negru, el Diceros praecox[10] Ello ye que les especies africanes tán tan próximes que pueden apariase y reproducise con ésitu ente sigo.
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Rinoceront_en_Sud_%C3%80drica,_2008_KARIEGA.JPG")
La siguiente llista presenta la clasificación de los xéneros de rinocerontes conocíos. Tolos precedíos col símbolu "†" hanse escastáu.[11]
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Villa_Del_Casale_Grande_Chasse-2.jpg")
Na cultura euroasiática, el rinoceronte (más concretamente'l Elasmotherium) ye de xuru l'orixe del mitu del unicorniu, un caballu con un solu cuernu en metá de la frente, qu'en dómines posteriores modificar hasta tomar la forma romántica con que s'acomuñar el términu anguaño.
N'Asia esisten delles lleendes, comunes en Malasia, la India y Birmania, sobre rinocerontes qu'apaguen fueos apatayándolos. Inclusive tienen un nome especial en malayu, badak api ("rinoceronte de fueu"). Nelles, l'animal surdiría de la selva nel momentu que declarárase una quema nel monte pa entartallalo so les sos pates y escastalo. Ye posible qu'haya daqué de ciertu na lleenda, pero resulta imposible de verificar, cuidao que el avistamiento de rinocerontes en llibertá n'Asia volvióse casi imposible por cuenta de la presión realizada sobre les especies pola caza illegal. Esta lleenda apaez claramente mentada na película Los dioses tienen de tar llocos (Jamie Uys, 1980), según nun episodiu de Los Simpson.
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:D%C3%BCrer_-_Rhinoceros.jpg")
Alberto Durero creó un famosu grabáu d'un rinoceronte en 1515, anque nunca había vistu unu. De cuenta que, a pesar de les sos imprecisiones anatómiques, el Rinoceronte de Durero foi consideráu mientres munchos sieglos como un dibuxu fiel a la forma real d'un rinoceronte indiu.
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Dal%C3%AD.Rinoceronte.JPG")
Como yá se mentó, la carauterística más evidente del rinoceronte ye'l so cuernu o cuernos, asitiaos sobre'l focico y unu tres otru en casu de qu'haya dos. A diferencia d'otros cuernos de mamíferos, el del rinoceronte ta compuestu de queratina[17] y escarez d'un nucleu de güesu. El cuernu del rinoceronte foi emplegáu mientres sieglos pola medicina china tradicional, según pa la confección de mangos de daga y ornamientos en Yeme, Omán y la India.
Un mitu bien común ye'l d'afirmar que s'emplega en China como afrodisíaco. Ello ye que emplégase nel tratamientu de fiebres y convulsiones.[18] Los intentos de llograr que se dexe d'emplegar como remediu tuvieron resultancies desemeyaes, una y bones munchos prauticantes de la medicina tradicional china consideren que'l cuernu de rinoceronte ye una medicina que salva vides, y de muncha meyor calidá que los sos sustitutivos.[19] Sicasí, China robló'l tratáu CITES. Col fin de prevenir la caza furtiva, en delles zones anestesiar a los rinocerontes y córtase-yos el cuernu de forma regular. Munchos países caltienen almacenes de cuernos de rinoceronte, recortaos legalmente o prindaos, que tienen de ser xixilaos curioso[20]
China. Christies Books, Londres. ISBN 0-903432-57-9.
Los rinocerótidos (Rhinocerotidae, del griegu ρινός (rinós), "ñariz" y κερος (keros), "cuernu"), conocíos col nome de rinocerontes, son una familia de mamíferos placentarios del suborde ceratomorfos perteneciente al orde de los perisodáctilos.
Anguaño esisten cinco especies: el rinoceronte blancu y rinoceronte negru n'África; y el rinoceronte de Java, rinoceronte de la India y rinoceronte de Sumatra n'Asia. Según la clasificación d'estáu de caltenimientu iguada pola Unión Internacional pal Caltenimientu de la Naturaleza, les especies de rinocerontes de Java, Sumatra y negru atópase en "peligru críticu"'; el de la India ta en "peligru", y el blancu considérase "vulnerable".
N'español, amás del términu rinoceronte, esiste la pallabra abada pa denominar a estos animales. Proveniente del portugués abada, que s'usa pa designar a la fema del rinoceronte, anguaño'l so usu ye llindáu.
.png)
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Rhinosizes.png")
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Sa-rhino-skin.jpg")
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:RhinoAtSDZ.jpg")
