La vide, Vitis vinifera, ye una planta semileñosa y/o trepadora que cuando se dexa crecer llibremente puede algamar más de 30 m, pero que, pola aición humana, podándola añalmente, queda amenorgada a un pequeñu parrotal de 1 m. El so frutu, la uva, ye comestible y materia primo pa la fabricación de vinu y otres bébores alcohóliques. Dacuando denominar a la vide col nome de parra —en particular aquella que'l so productu ye la uva de mesa—, anque en Fruticultura denominar parral o parra a un sistema de conducción de les plantes de vide n'altor, usáu particularmente pa exemplares de producción cuidada, yá que les sos uves destinar al consumu en frescu. Denominar viña al terrén plantáu con vides.
El tueru, retorcigañáu, trabancosu y d'hasta 6m de llargu, presenta una corteza grueso y aspro que s'esprende en tires llonxitudinales. Les cañes nueves, denominaes sarmientos, son flexibles y bien engrosaes nos nuedos; alternando sobre elles dispónense les fueyes, grandes (hasta 14 por 12 cm), d'axustes caduques, tienen el llimbu suborbicular, palmatilobáu o subentero, irregularmente dentáu, obtusu, agudu o llixeramente acumináu, cordáu, glabro, pubescente -aracnoideo o tomentoso-aracnoideo; soler llamar pámpanes. Los bilortos, encruciaos, tán opuestos a les fueyes y enrósquense y endurecen en cuanto atopen soporte. Les flores son hermafrodites o unisexuales, axuntaes en panícules llaterales opuestes a les fueyes. Los sépalu tán soldaos y inconspicuos, dacuando amenorgaos a un aniellu. Los pétalos son verdosos, coalescentes na parte cimera, y abondo ceo caducos. Los estames son erectos de primeres, dempués reflexos. El ovariu tien forma de ovoidea a globosa, con 1 solu estigma. El frutu ye una baga globosa o oblongoidea, con 2-4 granes piriformes ovoides con chalaza elíptica, 2 riegos llonxitudinales dixebráu por una cresta aguda, el ápiz arrondáu, y el endospermu trilobuláu.[1][2]
La vide tien tres tipos de yemes: yema principal, yema puesta y yema latente.
La yema principal ye la que brota más frecuentemente y componse de tres yemes: primaria, secundaria y terciaria, siendo la más importante la yema primaria porque trai la producción de la temporada.
La yema puesta (o yema antemanada) ye una yema que puede brotar na mesma temporada que la yema principal dando orixe a un biltu antemanáu. Puede producir fruta, pero ésta va ser de baxa calidá y denominar "pampanito"
La yema latente brota namái en condiciones estremes como una fuerte fertilización nitrogenada o una fradadura escesiva, dando orixe a un biltu bien brengosu en madera vieyo (tueru por casu)llamáu "chupón". Esti biltu ye netamente vexetativu, eso quier dicir, que nun produz fruta y si facer ye de pésima calidá.
Créese orixinaria del suroeste d'Asia y del centru y suroeste d'Europa. Anguaño'l so usu estender por tolos países de climes templaos.
La vide presenta requerimientos de fríu pa una fayadiza rotura de la dormición y entamu de la nueva estación de crecedera. Estos requerimientos de fríu son bien variables, según cultivar: dende 500 a 1400 hores de fríu, anque na actualidá esisten variedaes cultivaes con un requerimientu de solu 100 hores.[3]
Cuando a finales del sieglu XIX los viñeos europeos fueron afaraos pola filoxera, devastador inseutu picador que destrúi los raigaños, importáronse cepes resistentes dende América, a onde traxérase enantes a esta peste. D'esta miente, llogróse ensertar les races de Vitis vinifera europees sobre los raigaños americanos».
La importancia económica de la vide, ye estraordinaria: la uva ye unu de los frutos más apreciaos, nutritivos y ricu en vitamina C, seques constitúin les pases o sultanas, bien nutritives y utilizaes en medicina popular como expectorantes; les uves inmadures considérense refrescantes; de los sarmientos esquita en primavera l'agua de cepa, que se considera diurética; los pámpanos y biltos tienros son ricos en taníns y antocianos, emplegaos como astringente contra les fories, hemorraxes nasales (en forma de polvu), les uves madures tienen tamién propiedaes laxantes —lo mesmo qu'el mostiu— y son riques n'ácidos orgánicos y azucres reductores. Pero la importancia mayor de la vide ye pa llograr, por fermentadura del mostiu, el vinu y tolos sos derivaos: alcohol, vinagre, etc. El so llogru convirtióse nuna verdadera disciplina: la enoloxía.
De resultes de la so evolución como cultivu, estrémense diversos cultivares. Llegar a cuntar hasta cinco mil variedaes cultivaes;[4] lo cual puede resultar un tanto esaxeráu, yá que ye probable qu'una mesma variedá reciba distintos nomes locales, cada rexón apreciándose de tener la so cultivar propiu, al que pon un nome particular.
Vitis vinifera describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 202. 1753.[5]
El nome común del xéneru sería deriváu del celta gwid o wid: árbol, parrotal, (el meyor de los árboles).
'Vitis; nome xenéricu que ye tomáu direutamente del Llatín vītis, vitis, la vide, el sarmiento, vitis vinea siendo'l vinu[6]
Hai tamién pallabres específiques, “viduño” —viduño Viura, viduño Zinfandel, viduño Merlot etc— pa designar les diverses variedaes de la vide. Emplégase tamién la pallabra cepa. Otros países con tradición na producción de vinu tamién tienen pallabra específica. En francés, cépage, n'italianu vitigno. Falar d'un vinu monovarietal, si ta fechu con un únicu viduño. Pero varietal ye un axetivu, non un sustantivu. Por casu, Zinfandel nun ye un "varietal", sinón un viduño.
!["Cymbidium]("https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Cymbidium_Clarisse_Austin_%27Best_Pink%27_Flowers_2000px.JPG/50px-Cymbidium_Clarisse_Austin_%27Best_Pink%27_Flowers_2000px.JPG")
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Feuille_vigne.jpg")
Fueya. !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Vigne_en_fleur.JPG")
Recímanu en flor. !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Lambrusque_fleur_male.jpg")
Flores masculines. !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Young_grapes.jpg")
Recímanu bien inmaduru. !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Ripatella_4644.jpg")
Concord, IC. !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:V._vit.-seeds-rg-1.jpg")
Granes, cv. "Rede Globe". !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:V.vit.-seeds-rg-2.jpg")
Anatomía interna de la grana en cortes axial y llonxitudinal. La vide, Vitis vinifera, ye una planta semileñosa y/o trepadora que cuando se dexa crecer llibremente puede algamar más de 30 m, pero que, pola aición humana, podándola añalmente, queda amenorgada a un pequeñu parrotal de 1 m. El so frutu, la uva, ye comestible y materia primo pa la fabricación de vinu y otres bébores alcohóliques. Dacuando denominar a la vide col nome de parra —en particular aquella que'l so productu ye la uva de mesa—, anque en Fruticultura denominar parral o parra a un sistema de conducción de les plantes de vide n'altor, usáu particularmente pa exemplares de producción cuidada, yá que les sos uves destinar al consumu en frescu. Denominar viña al terrén plantáu con vides.
